Mardin Gezilecek Yerler Listesi

Medeniyetler beşiği Mardin’de toplu taşımanın sağlandığı halk otobüsleri ve minibüslerle istediğiniz yere kolayca ulaşabilirsiniz. Tercihiniz konforlu yolculuk yapmaktan yanaysa taksi veya araç kiralama seçeneklerini de düşünebileceğiniz kentin tarihi mahallelerindeki dar sokaklarını, sahip oldukları hazineleri keşfetmek için yürüyerek dolaşmanızı tavsiye ederim. Şehir gezerken karnınız acıkırsa Mardin’in ünlü mezeleri eşliğinde kaburga dolması yiyerek karnınızı doyurabilirsiniz. Telkarileri ile ünlü kentten ayrılmadan önce Süryani şarabınınve badem şekerinin tadına bakmayı sakın unutmayın.

1. Mardin Evleri

Taş işçiliğinin görkemine şahit olmak için kente Orta Çağ görünümü kazandıran, geleneksel mimariyle inşa edilmiş taş evleri Mardin gezilecek yerler listenizin ilk sırasına koyabilirsiniz. Bölgede kolayca bulunabilen sarı kalker taşından yapılmış Mardin Evleri’nin en büyük özelliği sıcağı iç kısmına yansıtmaması. Mazı Dağı yamaçlarındaki dar sokaklarda dolaşırken fotoğraflama şansı yakalayacağınız evlerin görkemi, duvarlarına işlenen süslemelerle daha da artırılmış.

2. Deyrulzafaran Manastırı

Mardin’in 4 kilometre doğusunda, ovaya hâkim bir konumda yer alan Deyrulzafaran Manastırı, M.S. 5. yüzyılda Süryaniler tarafından inşa edilmiş. Tamamlanmasının ardından yüzyıllar içerisinde yapılan eklentilerle bugünkü görünümünü kazanan manastır, 1932’ye kadar Süryani Ortodoks patriklerinin ikametgâhı olarak kullanılmış. 52 patriğin mezarlarının bulunduğu dini yapının en önemli kısımlarını Mor Hananyo (Kubbeli), Meryem Ana kiliseleri ile Azizler Evi ve Güneş Tapınağı oluşturuyor. İnşa edildiği dönemde kullanılan mozaikleri halen daha sağlamlığını koruyan yapıyı ziyaret ederseniz, tarihi bir Süryanice İncil’i görme ayrıcalığına sahip olabilirsiniz.

3. Ulu Camii

Çarşı içerisindeki Ulu Camii, çeşitli yerlerine yerleştirilmiş 16 kitabeye sahip olmasına rağmen kim tarafından ne zaman yaptırıldığı ve mimarının kim olduğu bilinmiyor. Mardin’in en eski camisi olarak anılan dini yapı, 2 minareli olarak inşa edilmiş; ancak günümüze bunlardan sadece 1 tanesi sağlam olarak ulaşabilmiş. Akkoyunlu, Memlük ve Osmanlıdönemlerinde revizyon geçirmiş olan yapı, günümüzdeki görünümüne ise 1967’de kavuşmuş. 4 büyük mezhebe hitap eden caminin minaresinde cennetle müjdelenmiş 10 sahabenin isimleri yazılı.

4. Mardin Kalesi

“Kartal Yuvası” adıyla da anılan Mardin Kalesi, günümüze ulaşan son görünümünü 10. yüzyılda Hamdaniler’in çalışmalarıyla elde etmiş. 1.600 yıllık geçmişe sahip olan askeri yapı, stratejik konumu sayesinde bölgeyi elinde tutmak isteyen tüm medeniyetler tarafından kullanılmış. Tarihi değeri kadar manzarasıyla da sizleri büyüleyecek olan kale, görkemi ve sağlamlığıyla pek çok şaire ilham kaynağı olmuş.

5. Kasımiye Medresesi

Mardin gezilecek yerler listesinde sırada Artuklular döneminde yapımına başlanan; ancak Timur yönetimindeki Moğollar’ın saldırıları nedeniyle yarım kalan Kasımiye Medresesibulunuyor. 15. yüzyılda Akkoyunlu Sultanı Kasım İbn Cihangir tarafından inşası tamamlatılan yapı, Artuklu taş işçiliğinin ve mimarisinin görkemini yansıtması açısından oldukça değerli. Avlusunda öldürülen Kasım Paşa’nın kız kardeşinin yapıya astığı gömlekten sıçrayan kan izlerinin, duvarına su döküldüğünde görülebildiği rivayet edilen dini eğimi merkezi günümüzde El Cezire Sanat Müzesi’ne ev sahipliği yapıyor.

6. Dara Mezopotamya Harabeleri

Döneminde bölgenin en görkemli ve en ünlü kenti olan Dara Mezopotamya Harabeleri, Nusaybin yolu üzerindeki Oğuz Köyü’nün sınırları içerisinde yer alıyor. Adını Pers Kralı 3. Dara’dan alan antik kent, M.Ö. 530-570 yılları arasında inşa edilmiş. Roma döneminde de önemini koruyan ve gelişimini sürdüren kentte kazı çalışmaları sonucunda sarnıçlar, kuyular, çarşı, kilise, tiyatro ve askeri amaçlı yapılar gün yüzüne çıkartılmış. Kayalara oyulmuş bölümleri de bulunan şehir, İpek Yolu üzerindeki konumu nedeniyle önce ticarette, daha sonra da dini konularda öne çıkmış.

7. Mor Gbariel Manastırı (Deyrulumur)

Midyat’a bağlı Güngören Köyü’ndeki, Süryanilerin ana yurdu olarak bilinen Tur Abdin Yaylası’nda bulunan Mor Gbariel Manastırı (Deyrulumur), Mor Şmuel ve öğrencisi Mor Şemun tarafından 397 yılında inşa edilmiş. Değişik tarihlerde yapımlarına başlanmış, farklı tarzdaki binalardan oluşan dini yapıya, gelişiminde önemli katkılar sağlayan Turabbbin Metropoliti Mor Gabriel’in adı verilmiş. Süryani Kilisesi tarafından “İkinci Kudüs” olarak ilan edilen manastır, tamamlanmasının ardından o kadar ünlenmiş ki Roma ve Bizans imparatorlarından bağışlar almış.

8. Zinciriye Medresesi

Bölgeyi istila eden Moğol ordusunun burada hapsettiği Sultan İsa’nın adıyla da anılan Zinciriye Medresesi, 1385 yılında inşa edilmiş. İki katlı ve iki avlulu olarak tasarlanan dini yapı, özellikle girişindeki taş işlemelerdeki ustalıkla dikkat çekiyor. Elverişli konumu nedeniyle geçmişte rasathane olarak kullanılan tarihi yapının içerisinde Sultan İsa’nın türbesi ve birçok eski kitabe yer alıyor.

9. Mardin Müzesi

Asurlar’dan Osmanlılar’a kadar bölgeye hükmetmiş medeniyetlere ait buluntuların sergilendiği Mardin Müzesi, 1942 yılında kurulmuş. 1995’ten beri faaliyet gösterdiği binası ise 1895 yılında Antakya Patriği Ignatios Behram Banni tarafından Süryani Katolik Patrikhanesi olarak inşa ettirilmiş. Arkeoloji ve etnografya olmak üzere 2 farklı bölümü bünyesinde barındıran müzede tarihsel öneme sahip eşyaların yanı sıra bölge kültürünü tanımanıza yardımcı olacak materyalleri de inceleyebilirsiniz.

10. Sakıp Sabancı Mardin Kent Müzesi

Mardin gezilecek yerler listenize ekleyebileceğiniz bir diğer müze ise 2009’da açılışı gerçekleştirilen Sakıp Sabancı Mardin Kent Müzesi. Geçmişte süvari kışlası ve vergi dairesi olarak kullanılmış bir binada faaliyet gösteren müzede kentin tarihsel ve kültürel birikimi ziyaretçilere aktarılıyor. Kültürel tesiste ayrıca fotoğraf ve resim sergilerinin düzenlendiği Dilek Sabancı Sanat Galerisi’ne yer verilmiş.

11. Kırklar Kilisesi

Süryaniler’in Mor Behnam ve kız kardeşi Saro adına 569 yılında inşa ettikleri dini yapı, orijinali 12. yüzyılda camiye dönüştürüldüğü için Kırklar Kilisesi adıyla anılmaya başlanmış. Kilise, adını 3. yüzyılda Hristiyanlar üzerinde büyük baskı kuran Roma İmparatoru Dokios’a isyan etikleri için Sivas’taki bir buz gölüne sürülen ve burada donarak öldükten sonra şehit olarak anılmaya başlanan 40 askerden alıyor. 1170’te şehitlerin kemiklerinin getirildiği dini yapının öne çıkan bölümlerini 1.500 yıllık kök baskılı perdeleri, geniş avlusundaki çan kulesi ve duvarlarına ustalıkla kazınmış ince taş işçiliği oluşturuyor.

12. Altunboğa Medresesi

Tekke Mahallesi’ndeki Altunboğa Medresesi, Melik Mansur Ahmet Küçük döneminde vezirlik yapan Altun Boğa tarafından 1364 yılında inşa ettirilmiş. Pek çok türdeşinin aksine doğal nedenlerden ve bakımsızlıktan günümüzde harap bir halde varlığını sürdüren tarihi binanın sağlam kalan tek yeri, çeşmesi olmuş. Yapılan incelemelere göre bu bölümün bir eyvan olduğu düşünülmekle birlikte medrese binasının zamanında oldukça geniş bir alanı kapladığı belirlenmiş.

13. Şehidiye Camii

Arka tarafında bulunan ve aynı adla anılan medresesi ile birlikte Şehidiye Camii, 1214 yılında Melik Mansur Nasreddin Aslan tarafından yaptırılmış. Müzelerin de bulunduğu 1. Cadde’nin güneyindeki eski postane binasının karşısında yer alan dini yapının çeşitli stillerin bir harmanını oluşturan minaresi ise 1916’da Ermeni mimar Serkis Lole gözetiminde inşa edilmiş. Zaman içerisinde gerçekleştirilen onarım ve eklemelerle orijinalliğini büyük oranda kaybetse de yapının taş işlemelerinin bir kısmı göz alıcı güzelliğini halen daha koruyor.

14. Savur Kapı MedresesiFoto kaynak: gezilebilecekyerler.com

Mimari özellikleri göz önüne alınarak Artukoğulları’nın bölgeye hükmettiği 13. ve 14. yüzyıllar arasında inşa edildiği düşünülen Savur Kapı Medresesi, Bab es Sur Camii’ne yakın konumdaki dar bir sokakta yer alıyor. Günümüzde bakımsız halde kaderine terk edilmiş olan medreseyi bölgenin mimari kültürünün zenginliğine şahit olmak için ziyaret edebilirsiniz.

15. Revaklı ÇarşıFoto kaynak: kulturportali.gov.tr

Mardin gezilecek yerler listesinin son sırasını, zengin içeriği ile alışveriş tutkunlarının hoşuna gidecek Revaklı Çarşı’ya ayırdım. “Sipahiler” ve “Tellaklar” olarak da anılan çarşının bulunduğu yolun iki yanında yer alan revaklar, günümüzdeki ismi almasında etkili olmuş. Bu revakların arkasına dizilmiş dükkânlarda, başta telkari olmak üzere Mardin’e özgü el yapımı eşyaları bol miktarda bulabilirsiniz.